دو اکتشاف مهم که نظرمان را در مورد حیات فرا زمینی تغییر داد!

هنگامی که جیل تارتر، یکی از بنیانگذاران موسسه SETI (جستجو برای هوش فرا زمینی)، در اوایل دهه ۸۰، زندگی خودش را وقف جستجوی بیگانگان نمود، در میان انبوهی از شک و تردیدها در مورد وجود حیات بیگانه او جزئی از اقلیت ِ امیدوار بود.

 

تصویری از جیل تارتر، یکی از بنیانگذاران موسسه ستی

به گزارش دنفر به نقل از بیگ بنگ، با این وجود و پس از گذشت سالها دانشمندان با دو اکتشاف کلیدی همه چیز را در این خصوص تغییر دادند: جیل تارتر می گوید: « طی دوره ی کاری من دو پدیده ی مهم قواعد بازی را تغییر دادند؛ یکی کشف اکستریموفیل ها (Extremophiles) و دیگری سیارات فراخورشیدی(Exoplanets)که هر دوی این کشفیات سبب شدند در مقایسه با زمان فارغ التحصیلی من جهان هستی بیش از پیش حیات-دوست به نظر برسد.» تارتر یکی از خبره ترین کارشناسان جهان در زمینه جستجوی حیات فرازمینی است و مادامی که شاید حتی شما وی را با نام خودش نمیشناختید او اعتبار زیادی در این حوزه کسب کرده بود.

بعنوان مثال، زحمات او در دهه های ۸۰ و ۹۰ بعنوان مدیر مرکز ستی توجه یکی از اخترشناسان جدید، کارل ساگان را به خود جلب کرد بطوری که وی شخصیت اصلی کتاب علمی تخیلیش بنام “تماس” را از زندگی تارتر اقتباس کرد. این کتاب بعداً در سال ۱۹۹۷ مبنای ساخت فیلمی شد که جودی فاستر در آن اساساً نقش تارتر را بازی کرد. تارتر می گوید: « اکستریموفیل ها و سیارات فراخورشیدی این سوال را به وجود می آورند که آیا حیات و در حقیقت، حیات هوشمند جایی در آن دوردست ها وجود دارد؟ امکان بسیار بیشتر، هیجان انگیزتر و کاملا بموقع»

علاقه وافر به محیط های غیر عادی

اکستریموفیل ها دسته ای از باکتری ها هستند که همانطور که از نامشان پیداست در محیط های بسیار غیر عادی مانند حفره های آب داغ اعماق اقیانوس آرام زندگی می کنند. در آن عمق نه تنها خبری از نور خورشید نیست، بلکه فشار و سنگینی آب بیش از ۲۰۰ برابر فشار سطح دریاست. افزون بر این، در این حفره ها مواد سمی و گوگردی به درون آب بسیار داغی که دمای آن بین ۶۶۰ تا ۷۵۰ درجه فارنهایت است فوران می کند.

با وجود این شرایط وحشتناک، این حفره های آب داغ اعماق ِ اقیانوس میزبان اکوسیستمی از اکستریموفیل ها هستند. برخی از این موجودات اَشکال بسیار ساده ای از حیات تک سلولی را دارند، وعده ای از دانشمندان بر این باورند که این گونه ها بسیار شبیه نیاکان اولین تک سلولی های منشا حیات در زمین ما؛ یعنی خاستگاه اولیه حیات هستند. تارتر می گوید: « امروزه با میکروب ها رفتاری می شود که شایسته آن هستند و اینکه فرگشت به آنها اجازه داده، خود را با حیرت انگیزترین شرایط وفق دهند.»

در حالی این شرایط در مقایسه با استانداردهای زمین غیرعادی هستند که اخترشناسان به مدارکی دال بر وجود حفره های آب داغ مشابه در سرتاسر منظومه شمسی دست یافته اند. به عنوان مثال در سال ۲۱۰۵ دانشمندان اعلام کردند که در حلقه E سیاره زحل ترکیباتی غنی از گوگرد یافته اند. این حلقه بسیار ویژه است چون توسط موادی که از قمر پر آب و کوچک زحل، یعنی انسلادوس به بیرون فوران کرده، تشکیل شده است.

میزان و نوع این ترکیبات یافت شده دانشمندان را متقاعد ساخت که به احتمال بسیار زیاد کلکسیونی پر تعداد از این حفرات آب داغ که بالقوه محلی مناسب برای این گونه از حیات هستند در اعماق اقیانوس های زیرزمینی انسلادوس وجود دارند. آیا آنجا در آن اعماق حیات وجود دارد؟ این سوالی جدی است که سیاره شناسان و اختر زیست شناسان هم اکنون با آن مواجه اند؛ در حالی که ۳۰ سال پبش امکان پرداختن به چنین سوالاتی برای آنان وجود نداشت.

تمام دنیاهای جدید

چشم انداز کشف باکتری ها بر روی انسلادوس بسیار هیجان انگیز است، اما این تمام آن چیزی نیست که “تارتر” برای آینده در نظر داشته باشد؛ بلکه هدف اصلی شکار موجودات هوشمندی مانند ماست که در حال زندگی بر روی سیاره ی دوقلوی زمین مانند، در اعماق فضا هستند. کشف اولین سیاره فراخورشیدی در سال ۱۹۹۲ به منزله گشودن پنجره ای جدید در زمینه ی علم نجوم به شمار می رفت. از آن زمان، تا کنون اخترشناسان در حدود ۲۰۰۰ سیاره فراخورشیدی را کشف کرده اند و معتقدند میلیاردها از این دست در عالم وجود دارد.

تارتر می گوید: « وقتی من این کار را شروع کردم ما ۹ سیاره در منظومه خورشیدی خود داشتیم، اما اکنون میدانیم که سیاره ها بسیار پرتعدادتر از ستاره ها در این عالم وجود دارند که این دستاورد ژرف در همین یک دهه اخیر حاصل شده است. این فناوری در ابتدا تنها قادر بود سیاره های غول آسایی با حجمی چندین برابر مشتری را شناسایی کند اما با پیشرفت های حاصله در این زمینه، یافتن سیاره های کوچکتری امکان پذیر گردید که همانند زمین شرایط مساعدتری برای توسعه، فرگشت و نمو حیات داشته باشند و سرانجام شاید بتوانند میزبان موجودات هوشمندی مانند ما باشند.

برای مثال درست همین سال گذشته بود که دانشمندان کشف شبیه ترین سیاره به زمین را در فاصله ۱۴۰۰ سال نوری گزارش کردند. در این گزارش آمده بود که سن تقریبی این سیاره ۶ میلیارد سال است که فرصت لازم و کافی برای پیدایش و نمو حیات در آن وجود داشته است. تارتر می گوید: « اکنون در مقایسه با زمان آغاز به کار من، سرزمین های قابل سکونت بیشتری وجود دارند که فکر میکنم باید به یافتن آنها بپردازیم.»

ترجمه: سید علیرضا موسوی / سایت علمی بیگ بنگ   وبلاگ دنفر